We kennen allemaal de termen eigendom en huur als het gaat om huizen of andere gebouwen, zoals winkels en bedrijfsgebouwen, enzovoort. Wanneer we spreken over het gebruik van land, wordt er vaak gesproken over eigendom en pacht. Zowel bij huizen als bij landgebruik komt ook vruchtgebruik voor. De persoon die het huis of het land gebruikt, is geen eigenaar maar heeft het recht om het te gebruiken zonder huur of pacht te betalen.
Onlangs sprak ik iemand die een oude akte had gevonden die hem erg vreemd voorkwam. Hij vertelde hoe elke tiende schoof graan op de boerderij moest worden afgedragen aan het St. Elizabeth Gasthuis in Grave. Dit wordt “tiendrecht” genoemd. Tiendrecht is een zeer oud recht dat vaak eeuwen geleden werd ingesteld. Dit gebeurde meestal wanneer eigendommen van de adel aan gewone mensen werden overgedragen. In veel regio’s was men dan tiendrecht verschuldigd aan de adel of de kasteelheer. Aanvankelijk moest men vaak elke tiende schoof afstaan, maar later veranderde dit in graan en nog later vaak in geld. Het tiendrecht was ook niet gestandaardiseerd; ik heb ook verhalen gehoord waarin sprake was van elke zevende of elke dertiende schoof.
Waarschijnlijk was het St. Elizabeth Gasthuis het eerste zieken- en verpleeghuis in het Land van Cuijk. De patiënten konden vaak de kosten niet dragen, dus er waren inkomsten nodig. Het gebouw staat nog steeds in Grave, maar heeft nu een andere functie. De Stichting St. Elizabeth beheert nu het verzorgings- en verpleeghuis in Grave. Deze stichting is nog steeds eigenaar van vele hectaren grasland in de uiterwaarden van Grave.
Aan het begin van de vorige eeuw, ruim honderd jaar geleden, werd het tiendrecht afgekocht. Door een bepaald bedrag per hectare te betalen, werd het tiendrecht afgeschaft. Het waren de Boerenbonden in deze regio die, in samenwerking met de Boerenleenbanken, dit hebben gerealiseerd. Veel boeren konden de afkoopsom niet direct betalen en konden hiervoor geld lenen bij de Boerenleenbank. Als er nog mensen in Sint Hubert zijn die een dergelijke oude akte hebben, zouden wij daar graag een kopie van willen maken.